Hagia Sophia (Serdana Derve) Gera Rêbertî

E-pass-a Stenbolê gera Serdana Derve ya Hagia Sophia bi Rêbernameyek profesyonel a bi îngilîzî re dihewîne. Ji bo hûrguliyan, ji kerema xwe "Sat û Civîn" binihêrin. Ji bo têketina Muzeyê dê 25 Euro xercek zêde hebe ku meriv rasterast têketina muzeyê were kirîn.

Ayasofya ya Stenbolê

Bifikirin ku avahiyek 1500 salan li heman cihî rawestiyaye, ji bo du olan perestgehek yekem e. Navenda Giştî ya Xiristiyaniya Ortodoks û mizgefta yekem li Stenbolê. Ew tenê di nav 5 salan de hate çêkirin. Kubeya wê bû qubeya herî mezin bi 55.60 bilindahî û 31.87 bejna 800 salan li cîhanê. Teswîra olan li kêleka hev. Cihê tacdayînê ji bo Împeratorên Romayê. Cihê hevdîtina Siltan û gelê wî bû. Ya navdar ev e Ayasofya ya Stenbolê.

Ayasofya kengî vedibe?

Her roj saet di navbera 09:00 - 19:00 de vekirî ye.

Ma heqê têketina Mizgefta Hagia Sophia heye?

Belê heye. Heqê têketinê ji bo her kesî 25 Euro ye.

Hagia Sophia li ku derê ye?

Ew di dilê bajarê kevn de ye. Bi veguheztina giştî re gihîştina wê hêsan e.

Ji otêlên bajarê kevn; Li tramvaya T1 bigirin sultanahmet rawestgeha tramvayê. Ji wir 5 hûrdeman bi meşê digihîje wir.

Ji otêlên Taksîmê; Ji Meydana Taksîmê heta bi funikularê (xeta F1) bigirin Kabatas. Ji wir, bi tramvaya T1 biçin sultanahmet rawestgeha tramvayê. Ji rawestgeha tramvayê 2-3 hûrdem peya ye ku bigihîje wir.

Ji Otêlên Sultanahmet; Ew ji piraniya otêlên li devera Sultanahmet di nav dûra rêve de ye.

Çend dem diçe serdana Hagia Sophia û dema çêtirîn çi ye?

Hûn dikarin bi serê xwe di nav 15-20 hûrdeman de biçin. Serdanên rênîşander ji derve 30 hûrdem digirin. Di vê avahiyê de gelek hûrguliyên piçûk hene. Ji ber ku niha wekî mizgeftek dixebite, divê meriv hay ji wextên nimêjê hebe. Serê sibê dê demek xweş be ku meriv li wir serdanek bike.

Dîroka Hagia Sophia

Piraniya rêwiyan navdar tevlihev dikin Mizgefta Blueîn bi Hagia Sophia re. Di nav de Qesra Topkapi, yek ji cihên ku herî zêde li Stenbolê tê ziyaretkirin, ev sê avahî di lîsteya mîrateya UNESCOyê de ne. Di navbera van avahiyan de cudahiya herî girîng hejmara minareyan e. Minare bircek li kêleka mizgeftê ye. Armanca bingehîn a vê bircê ew e ku di rojên berê de berî pergala mîkrofonê banga nimêjê bike. Di mizgefta şîn de 6 minare hene. Ayasofyayê 4 minare hene. Ji bilî hejmara minareyan cudahiyeke din jî dîrok e. Mizgefta Şîn avahiyeke Osmaniyan e. Hagia Sophia ji Mizgefta Şîn kevntir e û ew avahiyek Romî ye. Cûdahî nêzî 1100 sal e.

Çend navên avahiyê hene. Tirk ji vê avahiyê re dibêjin Ayasofya. Bi Îngilîzî navê avahiyê St. Sophia ye. Ev nav dibe sedema hin pirsgirêkan. Piranî difikirin ku pîrozek bi navê Sophia heye û nav ji wê tê. Lê navê eslî yê avahiyê Hagia Sophia ye. Nav ji Yewnaniya kevnar tê. Wateya Hagia Sophia di Yewnaniya kevn de Hikmeta Xwedê ye. Texmîna dêrê ji Îsa Mesîh re bû. Lê navê eslî yê dêrê bû Megalo Ecclesia. Dêra Mezin an Dêra Mega navê avahiya bingehîn bû. Ji ber ku ev dêra navendî ya Xirîstiyaniya Ortodoks bû, di hundurê avahiyê de mînakên xweşik ên mozaîkan hene. Yek ji van mozaîkan Justinianê 1mîn nîşan dide, ku modala dêrê pêşkêş dike, û Konstantînê Mezin modala bajêr pêşkêşî Îsa û Meryemê dike. Ev kevneşopî di serdema Romayê de bû. Ger împaratorek fermana avahiyek bide, divê mozaîka wî avahî xemilîne. Ji serdema osmanîyan de, gelek berhemên xweş ên xefletê hene. Navên herî navdar di Îslamê de navên pîroz in ku bi qasî 150 salan avahî xemilandine. Yeka din jî grafîtî ye, ku ji sedsala 11-an tê. Leşkerekî Vîkîng ê bi navê Haldvan navê xwe li yek ji galeriyên li qata duyemîn a Ayasofyayê dinivîse. Ev nav hê jî di galeriya jorîn a avahiyê de xuya ye.

Di dîrokê de 3 Hagia Sophia hebûn. Konstantînê Mezin di sedsala 4-an de fermana dêra yekem da, piştî ku wî Stenbol wekî paytexta Împaratoriya Romayê ragihand. Wî dixwest ku rûmeta dînê nû nîşan bide. Ji ber vê yekê, dêra yekem dîsa avahiyek mezin bû. Ji ber ku dêr dêreke darîn bû, ya yekem di dema şewatê de hilweşiya.

Gava ku dêra yekem di dema agir de hilweşiya, Theodosius II ferman da dêra duyemîn. Avakirin di sedsala 5an de dest pê kir û dêr di sedsala 6emîn de di dema serhildanên Nika de hate hilweşandin.

Avakirina dawîn di sala 532-an de dest pê kir û di 537-an de qediya. Di demek kurt a 5-salan de avahî wekî dêrê dest pê kir. Hin tomar dibêjin ku 10,000 kes di înşaetê de xebitîn ku karibin di demek kin de biqedînin. Mîmar herdu jî ji aliyê rojavayê Tirkiyeyê bûn. Isidorus Miletos û Anthemius of Tralles.

Piştî avakirina wê avahî heta serdema Osmaniyan wek dêr xebitî. Împaratoriya Osmanî di sala 1453an de bajarê Stenbolê zeft kir, Siltan Mehmedê Fetih ferman da ku Ayasofya bibe mizgeft. Bi fermana Siltan rûyê mozaîkên hundirê avahiyê girtin. Wan minare û Mihraba nû zêde kirin (rêveberiya Mekkayê îro li Erebistana Siûdî). Heta serdema komarê, avahî wekî mizgeft xebitî. Di sala 1935’an de ev mizgefta dîrokî bi fermana meclîsê veguherî muzexaneyê. Rûyên mozaîkan careke din hatin vekirin. Di beşa herî baş a çîrokê de, di hundirê mizgeftê de, hê jî mirov dikare sembolên du olan li kêleka hev bibîne. Ji bo têgihîştina tolerans û hevgirtinê cîhek hêja ye.

Di sala 2020 de, avahî, ji bo cara dawî, wekî mizgeftek dest bi kar kir. Mîna her mizgeftên li Tirkiyeyê, mêvan dikarin di navbera nimêja sibê û şevê de biçin avahiyê. Koda cilûbergê ji bo hemû mizgeftên Tirkiyeyê yek e. Lazim e ku jin porê xwe veşêrin û pêdivî ye ku kincên dirêj an jî pantolonên berbelav li xwe bikin. Birêz nikarin şortên ji asta çokê bilindtir li xwe bikin. Di dema muzexaneyê de nimêj nedihat kirin, lê niha her kesê ku bixwaze nimêj bike dikare di demên nimêjê de bikeve hundur û bike.

Gotina Dawîn

Dema ku hûn li Stenbolê ne, wenda serdana Hagia Sophia, ecêbek dîrokî, tiştek e ku hûn ê paşê poşman bibin. Hagia Sophia ne tenê abîdeyek e lê temsîla çandên olî yên cihêreng e. Girîngiyek pir mezin heye ku her ol dixwest bibe xwediyê wê. Di bin gorên avahiyek wusa bi hêz de rawestin dê we bibe serdanek rêzdar a dîrokê. Bi destpêkirina gera xweya bi heybet bi kirîna E-passeya Stenbolê ji dakêşanên ecêb sûd werbigirin.