Stenbolê E-pass bilêtek têketina Muzeya Arkeolojîk a Stenbolê vedigire. Bi tenê koda QR-ya xwe li ber derê bişopînin û têkevin hundur.
Muzexaneyên Arkeolojiyê yên Stenbolê, muzeya yekem a Tirkiyeyê ye, ji şaristaniyên ku li seranserê welêt, ji Kafkasyayê heta Anatolyayê û ji Mezopotamyayê heta Erebîstanê geş bûne, zêdetirî milyonek berhemên hunerî hene.
Dîroka Muzeya Arkeolojiyê ya Stenbolê
Muzexaneya Imperial, ku tiştên arkeolojîk ên ku ji Dêra cîran Hagia Irene hatine bidestxistin, di 1869 de hate damezrandin. Muzexane paşê çû avahiya sereke (Muzeya Arkeolojiyê), ku ji hêla mîmarê navdar Alexander Vallaury ve hatî çêkirin, û hilda ser xwe. forma niha bi avakirina yekîneyên alîkar di navbera 1903 û 1907 de.
Serperiştiya vê yekê Osman Hemdî Bey, rêvebirê Muzexaneya Împeratoriyê û wênesazekî navdar ku wêneyê wî yê "Tirkerê Tîrêjan" li Muzexaneya Pera tê pêşandan.
Alexandre Vallaury di heman demê de Muzexaneya Orient Orient ya Kevnar jî plan kir, ku di sala 1883 de ji hêla Osman Hemdî Bey ve hatî qedandin.
Di sala 1472’an de Fatih Sultan Mehmed ferman da ku Pawlosa Tiledî bê çêkirin. Li Stenbolê tekane avahî ye ku mîmariya wê ya Selçûqiyan e.
Berpirsiyarê avakirina Muzeya Arkeolojiyê ya Stenbolê kî bû?
Muzexaneya Arkeolojîk yek ji wan çend avahiyan e ku bi eşkereyî wekî muzexaneyek li cîhanê hatî çêkirin ku yek ji nimûneyên herî bi heybet û balkêş ên mîmariya neo-klasîk a Stenbolê ye. Di pedimentê de bi zimanê osmanî "Muzeya Asar-Atika" (Muzeya Berhemên Kevin) hatiye nivîsandin. Sultan II. Aldulhemîd li ser tughra nivîsî. Ji bo nîşandana şaheserên mezin ên mîna Tirba Iskender, Tirba Lycia, û Tirba Tabnit, Tirba Jinan Digirîn, ku li Stenbolê ji kolandina Nekropolîsa Qralê Sîdonê ku di salên 1887 û 1888an de ji hêla Osman Hemdî Bey ve hatî kirin, hate avêtin, pêdivî bi avahiyek nû ya muzeyê hebû.
Mîmarê Muzeya Arkeolojiyê ya Stenbolê
Alexandre Vallaury, mîmarê fransî, berpirsiyarê sêwirana Muzeya Arkeolojîk bû. Di navbera 1897 û 1901 de, Vallaury avahiyek xweşik a Neo-Klasîk ava kir.
Alexandre Vallaury bi avahiyên ku li Nîvgirava Dîrokî û peravên Bosforê afirand, beşdarî mîmariya Stenbolê kir. Ev mîmarê jêhatî di heman demê de Otela Pera Palas û Mala Ahmet Afîf Paşa ya li ser Bosforê jî dîzayn kir.
Koleksiyona Muzeya Arkeolojiyê ya Stenbolê
Muzexaneyên Arkeolojiyê yên Stenbolê berhevokek girseyî ya bi qasî mîlyonek berhemên şaristaniyên perse, di nav de şaristaniyên Asûrî, Hîtît, Misir, Yewnanî, Roma, Bîzansî û Turkî hene, ku bandorek girîng li dîrokê kir.
Muzexaneyên Arkeolojiyê yên Stenbolê di heman demê de ji hêla sêwirandin, damezrandin û karanîna wekî avahiya muzeyê ve di nav deh muzexaneyên cîhanê de û li Tirkiyeyê yekem in.
Hewş û baxçeyên Muzexaneyên Arkeolojiyê yên Stenbolê pir aram û delal in. Mîmarî û strukturên muzeyan bi heman rengî ecêb in.
Muzexaneya Rojhilatê Kevnare (Eski Sark Eserler Muzesi), Muzeya Arkeolojiyê (Arkeoloji Muzesi), û Pavilona Tiled (Cinili Kosk) sê pêkhateyên bingehîn ên kompleksê ne. Di van muzexaneyan de koleksiyonên qesra yên dawiya sedsala nozdehan a rêvebirê muzeyê, hunermend û arkeolog Osman Hemdî Bey hene. Kompleks bi ketina çiyê ji Dadgeha Yekem a Topkapi an jî ji deriyê sereke yê Parka Gulhane jor bi hêsanî tê gihîştin.
Muzeya Rojhilata Kevnar
Dema ku hûn têkevin kompleksa muzeyê, yekem avahiya li milê çepê Muzexaneya Rojhilata Antîk e. Avahiya 1883 berhemên ji cîhana erebî ya berî Îslamê, Mezopotamya (niha Iraq), Misir û Anatolyayê (bi giranî împaratoriyên Hîtît) nîşan dide. Ji bîr nekin ku bibînin:
-
Kopîyeke Hîtît a Peymana dîrokî ya Kadeşê (1269) di navbera împaratoriyên Misir û Hîtît de.
-
Deriyê Îştarê yê Babîlî yê kevn, vedigere serdema Nebukadnezar II.
-
Panelên kerpîç ên gêjbûyî heywanên cihêreng nîşan didin.
Muzeya Arkeolojiyê
Ev avahiya girs a neoklasîk, ku dema ku me ziyaret kir, di bin nûavakirinê de bû, li berevajiyê hewşa tije stûn ji Muzexaneya Rojhilatê Kevnar e. Koleksiyonek berfireh a peyker û sarkofagên klasîk heye û dîroka kevnar, Bîzans û Tirkiyê ya Stenbolê nîşan dide.
Sarkofagên ji cihên wekî Nekropola Împeratoriya Sîdonê, ku di sala 1887an de ji aliyê Osman Hemdî Bey ve hatine kolandin, di nav tiştên herî bi qîmet ên Muzeyê de ne. Sarkofagên Jin ên Şîn nayên ji bîr kirin.
Baskê bakurê Muzexaneyê berhevokek berfireh a sarkofagên antropoid ên ji Sidonê û sarkofagên ji Sûriye, Selanîkî, Lubnan û Efesê (Efes) vedihewîne. Stela û kasikên ku ji salên 140 û 270 PZ de ne, di sê odeyan de têne xuyang kirin. Sarkofagê Samara yê ji Konyayê (sedsala 3. PZ.) bi lingên xwe yên hespan ên ku bi hev ve girêdidin û xirbeyên dikenin di nav sarkofagiyan de derdikeve pêş. Odeya paşîn a di vê beşê de mozaîkên erdê Romayî û mîmariya kevnar a Anatolyayê vedihewîne.
Pavilion Tiled
Ev paviyona spehî, ku di sala 1472-an de di bin fermana Mehmet Fetih de hatî çêkirin, dawîya strukturên muzeya kompleksê ye. Piştî ku di sala 1737-an de portika berê şewitî, Sultan Abdul Hamit I (1774–89) di dema desthilatdariya xwe de (14–1774) yekî nû bi 89 stûnên mermerî çêkir.
Ji dawiya sedsalên navîn heta destpêka sedsala bîstan, kel û pel û seramîkên Selçûkî, Anatoliya û Osmanî li pêşangehê bûn. Wekî din, di berhevokê de pelikên Iznik ji nîvê sedsala 14-an heya nîvê sedsalên 1700-an vedihewîne, dema ku bajar bi hilberîna pêlên herî rengîn ên cîhanê dihat zanîn. Mihraba muhteşem a ji Îbrahîm Bey Îmareta Karamanê, ku di sala 1432-an de hatiye çêkirin, gava ku hûn nêzikî odeya navendê dibin xuya dibe.
Xerca Têketina Muzeya Arkeolojiyê ya Stenbolê
Ji sala 2023-an pê ve, bihayê têketina Muzeya Arkeolojiyê ya Stenbolê 100 Lîreyên Tirk e. Ji bo zarokên di bin heşt salî de, têketin belaş e.
Gotina Dawîn
Muzexaneyên Arkeolojîk ên Stenbolê berhevokek bi prestîj a muzeyan e ku li sê beşan têne dabeş kirin. Muzexaneya Kioskê ya Tiled, Muzeya Arkeolojiyê û Muzeya Xebatên Rojhilatê yên Kevnar, Muzeya Arkeolojî ya Stenbolê, muzeya herî girîng a Tirkiyeyê, çend mîlyon berhemên ji gelek şaristaniyan ên ku ji herêmên împaratorî hatine veguhestin vedihewîne.